بسم الله الرحمن الرحیم

ارزيابي سرشماري عمومي نفوس و مسكن با استفاده از روش‌هاي جمعيتي

بيش از 90 درصد كشورها براي شمارش جمعيت، سرشماري انجام مي‌دهند. پس از اتمام سرشماري معمولاً بين نتايج به دست آمده و اطلاعات مربوط به باروري، مرگ و مير و مهاجرت حاصل از آمارهاي ثبتي مقايسه صورت مي‌گيرد. همچنين اطلاعات دو سرشماري متوالي، ضريب بقاء، ميزان باروري خاص و سطح مهاجرت بين‌المللي بين دو سرشماري اطلاعات مفيدي براي ارزيابي سرشماري مي‌باشد.

در اين بررسي روش‌هاي ارزيابي سرشماري از دو زاويه‌ي خطاي پوشش و خطاي محتوي مورد بررسي قرار مي‌گيرد.

شرح مسئله (اهداف، ضرورت، متدولوژي تحقيق و ...)

تجزيه و تحليل‌هاي جمعيتي ابزار مهمي براي ارزيابي داده‌هاي سرشماري است. يكي از ضعف‌هاي تجزيه و تحليل‌هاي جمعيتي عدم دسترسي به اطلاعات كافي است. براي مثال، زماني ‌كه حداقل داده‌هاي دو سرشماري و اطلاعات قابل قبولي از سطوح باروري، مرگ و مير و مهاجرت در دسترس باشد با استفاده از تجزيه و تحليل‌هاي جمعيتي مي‌توان به براورد مطلوبي از پوشش سرشماري و كيفيت گزارش مربوط به سن رسيد.

هدف از سرشماري نه تنها فراهم كردن اطلاعات، بلكه تضمين كيفيت داده‌ها مي‌باشد. نتايج مطلوب زماني حاصل مي‌شود كه برنامه‌ريزي مناسبي براي جمع‌آوري اطلاعات صورت گيرد. در اين بررسي روش‌هاي مختلف جمعيتي و ارزيابي دقت داده‌هاي سرشماري به‌عنوان مبناي براورد جمعيت و پيش‌بيني جمعيت در آينده مرور خواهد شد. با توجه به اين‌كه نوع و كيفيت آمارهاي سرشماري نفوس و مسكن در يك كشور در سال‌هاي مختلف و در كشورهاي مختلف متفاوت است و همچنين آمارهاي ولادت و مرگ و مير و مهاجرت در تمامي سال‌ها و همه‌ي كشورها داراي دقت يكسان نيست و بسته به شرايط، روش‌هاي مختلفي را مي‌توان براي ارزيابي دقت آمارها به كار برد.

انتخاب روش‌هاي مناسب ارزيابي جمعيتي سرشماري بر اساس نيازهاي اطلاعاتي هر روش، كيفيت نتايج و ميزان پيچيدگي روش تعيين مي‌شود. به‌طور كلي خطا در داده‌هاي سرشماري را تحت دو مقوله‌ي كلي خطاي پوشش و خطاي محتوي مي‌توان دسته‌بندي كرد. خطاي پوشش به كم‌شماري و زيادشماري مربوط مي‌شود در حالي ‌كه خطاي محتوي به كيفيت پاسخ به سؤالات مربوط مي‌شود. در ارزيابي خطاي پوشش، اطلاعات مربوط به گروه‌هاي سني، جنسي و يا نسل‌‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرد. هرم سني – جنسي يكي از روش‌هاي استاندارد در اين زمينه است. با قبول فرض‌هايي از جمله ثابت بودن ميزان‌هاي باروري و مرگ و مير و حذف مهاجرت، مي‌توان از مدل جمعيت ثابت استفاده كرد.

در اين بررسي داده‌هاي سرشماري از لحاظ خطاي پوشش و محتوي مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد. در ارزيابي سرشماري روش‌هاي عمده‌ي قابل بررسي عبارتند از: تجزيه و تحليل‌هاي گرافيكي توزيع سن و جنس، شاخص‌هاي مربوط به سن و جنس از جمله شاخص ويپل، ماير و تجزيه و تحليل‌هاي جمعيت ثابت، مقايسه سرشماري با ساير منابع اطلاعاتي، روش نسلي و مقايسه توزيع سني در دو سرشماري بر اساس ميزان بقاي نسلي در فاصله‌ي دو سرشماري.